Door Bart Kraan

Scheidend directeur Marjanne Dirksen en haar opvolger Jan de Mooij bevestigden vorige week donderdag, vlak voor de afscheidsreceptie van Dirksen, onder toeziend oog van de leerlingen het bijbehorende bordje aan een van de muren van De Stegeman. Leerkracht Nico Jansen sprak in zijn korte speech van een 'bijzondere dag'. "Juf Marjanne neemt officieel afscheid, maar we zijn ook officieel een Kanjerschool. Daarvoor zijn we jarenlang bezig geweest met de Kanjertrainingen.''

Die trainingen hebben de leerkachten van De Stegeman vanaf 2011 gevolgd omdat ze veel waarde hechten aan de sociale en emotionele ontwikkeling van hun leerlingen. "We merkten dat kinderen soms onhandig op elkaar reageerden, dat er akkefietjes waren en kinderen niet wisten hoe ze met bepaalde reacties moeten omgaan'', zo gaf Jansen na het ophangen van het bordje aan. "Wij kunnen hen nu handvatten geven hoe ze op bepaalde situaties en opmerkingen moeten reageren.''

"We geven hen ook meer verantwoordelijkheid mee en laten de leerlingen werken aan hun zelfvertrouwen'', zo haakt zijn collega Kim ten Bosch in. "Dat is belangrijk. De Kanjerlessen leren hen ook positief over zichzelf en anderen te oordelen.''
De leerlingen worden ook geconfronteerd met de gevolgen van hun gedrag. "Als een kind een misstap heeft begaan, vragen we hem of haar of het de bedoeling was om die ander pijn te doen'', aldus Jansen. "Vaak is dat niet bedoeling, maar gebeurt het wel. Zo komen we in gesprek met de kinderen en wordt hen een spiegel voorgehouden.''

Tijdens de kanjerlessen worden onder meer voorvallen besproken en wordt gedrag getraind. "Dat gebeurt in een kring, dan zijn er geen hindernissen en is er goed contact tussen de leerlingen'', aldus Jansen. Er wordt gewerkt met vier petten die evenzovele manieren van reageren vertegenwoordigen. Zwart staat voor pesten, rood voor meelopen, geel voor bang en zielig zijn en wit voor durven iets te vragen en kunnen reageren op een rare opmerking. "Die kleuren gebruiken we om gedrag uit te beelden en rollenspellen te spelen. Kinderen kruipen in de rol van een bepaalde kleur pet, dan zien en ervaren ze een bepaald soort gedrag'', aldus Ten Bosch.
De kleuren komen ook terug buiten de kanjerlessen terug, bijvoorbeeld op het schoolplein. "Als een kind bijvoorbeeld niet durft te vragen of hij met een groepje andere leerlingen mag meespelen, zeggen we dat hij of zij een witte pet op moet zetten'', aldus Ten Bosch, volgens wie tijdens de Kanjerlessen voor de leerlingen vijf afspraken gelden: vertrouwen in elkaar hebben, elkaar helpen, zelfvertrouwen tonen, samen plezier maken en meedoen.

De Kanjerlessen werpen volgens Jansen en Ten Bosch behoorlijk vruchten af. "Het eerste jaar dat we die lessen boden, moesten de leerkrachten nog heel veel situaties op het schoolplein of in de klas oplossen, nu regelen de kinderen het vaak zelf'', aldus Jansen. Ten Bosch: "In negen van de tien gevallen vragen we wat er aan de hand is, maar kunnen we de kinderen zeggen dat ze een witte pet op moeten zetten en gaan ze terug naar degene met wie ze een meningsverschil hebben en komen ze er vaak zelf uit. En als dat dan toch niet het geval is, komt de leerkracht erbij.''

De leerlingen vullen een keer per jaar een zogeheten kanjervragenlijst in. De leerkrachten willen dan weten hoe een kind in zijn vel zit. "Op basis daarvan worden gesprekken tussen leerkracht en kind gehouden'', aldus Jansen. Ten Bosch: "Opvallende dingen worden met het team of de intern begeleider besproken. En afhankelijk van de grootte van een probleem worden de ouders erbij betrokken.''